СВІРГУЛЬ ЧОРНЫ

Basic information

Свіргулёў можна ўбачыць у летнім небе, часам вельмі высока. Яны ніколі не сядаюць, напрыклад, на правады, як ластаўкі. Адзін за адным, невялікімі чародкамі, на вялікай хуткасці і з пранізлівымі рэзкімі крыкамі, яны лятаюць вакол будынкаў і над імі. Галоўным чынам у гарадах і мястэчках, асабліва перад захадам сонца. Свіргулі – гэта суперлетуны. Амаль усё іх жыццё праходзіць у палёце, яны нават спяць у паветры. Прызямляюцца свіргулі толькі для таго, каб пасядзець на гняздзе.

Апярэнне ў свіргулёў цёмна-карычневага колеру, але на фоне неба яно выглядае чорным. Яны маюць завостраныя, падобныя да ляза касы, крылы і кароткі, з выразкай, хвост. Свіргулёў можна зблытаць з ластаўкамі, але яны – у адрозненне ад апошніх – ніколі не згінаюць у палёце крылы. Таксама немагчыма ўбачыць, каб свіргулі сядзелі, бо іх гнёзды схаваны ў дзірках пад дахамі і яны залятаюць туды і вылятаюць адтуль вельмі хутка. Сядзяць яны толькі падчас наседжвання яек, што займае каля трох тыдняў.

Свіргулі – даволі незвычайныя птушкі, якія своеасабліва прыстасаваліся да жыцця. І для сваіх памераў яны сапраўдныя доўгажыхары. Некаторыя птушкі жывуць да 21 года!

Свіргулі ядуць дробных насякомых, якіх хапаюць у палёце раскрытай дзюбай. Падчас доўгай непагадзі, калі злавіць жамяру ў паветры немагчыма, дарослыя свіргулі адлятаюць у больш багатыя на здабычу мясціны, пакідаючы сваіх птушанят у гнёздах. Птушаняты ж здольныя ў гэты перыяд змяншаць тэмпературу свайго цела і ўпадаць у анабіёз – нешта накшталт спячкі – да таго часу, пакуль вернецца пагода і бацькі з кормам.

Лягчэй за ўсё ўбачыць свіргулёў на тэрыторыях, забудаваных шматпавярховымі дамамі. Бо ў іх – у дзірках і шчылінах пад дахамі – яны будуюць свае гнёзды. Гняздо робіцца з пёраў, кавалачкаў травы і мяккіх частачак насення, якое можа перамяшчацца ў паветры. Увесь гэты гнездавы матэрыял збіраецца птушкамі ў паветры і зляпляецца ў матрац уласнай слінай! Запомніце, што свіргулі – птушкі больш звычайныя для гарадоў, чым для мястэчак ці вёсак. І калі вы ўбачылі свіргуля ў сельскагаспадарчым ландшафце, то найбольш верагодна, што вы памыліліся і насамрэч бачылі ластаўку.

Свіргулі прылятаюць на свае гнездавыя тэрыторыі ў Еўропе ў пачатку мая і вельмі хутка – усяго за нейкія два тыдні – займаюць іх па ўсім кантыненце. Але ўжо ў жніўні яны вяртаюцца на зімоўку ў Афрыку.

Папуляцыя свіргулёў у Еўропе даволі шматлікая і стабільная. Але вы можаце дапамагчы ім, клапоцячыся пра іх гнездавыя тэрыторыі і наваколле. Калі ласка, зазірніце на старонку “Дапамажы птушкам”, каб даведацца, што можна зрабіць.

Фота: Дз. Якубовіч

Migration information

Свіргулі – чэмпіёны па лятанню сярод птушак. Не толькі таму, што яны адны з найбольш хуткіх летуноў. Але і таму, што яны ядуць, п’юць, знаходзяць пару, збіраюць матэрыял для гнязда і нават спяць у палёце. Прызямляюцца свіргулі толькі на свае гнёзды. Іх слабыя лапкі не даюць ім магчымасці ўзняцца ў паветра з зямлі. Маладыя птушкі дасягаюць магчымасці размнажацца толькі ва ўзросце чатырох год. І з таго моманту, як упершыню ўзняліся ў паветра пасля вылету з гнязда, яны ўвесь гэты час праводзяць у палёце, не сядаючы нідзе!

Свіргулі патрабуюць параўнальна гарачага паветра, каб мець магчымасць у ім лапаць жамяру. Таму яны праводзяць у паўночнай частцы Еўропы толькі каля трох месяцаў на год. Яны прылятаюць з Цэнтральнай Афрыкі ў пачатку мая, і пачынаюць будаваць свае гнёзды з саломы і слюны пад дахамі высокіх будынкаў.

Птушаняты свіргулёў застаюцца ў гняздзе – у залежнасці ад умоваў надвор’я – ад 37 да 56 дзён. Калі паветра робіцца халодным, птушаняты ўпадаюць у своеасаблівы стан ступару, які называецца “анабіёз”, або гібернацыя, пад час якога яны не рухаюцца і могуць нічога не есці, пакуль надвор’е не палепшыцца. Птушаняты робяцца незалежнымі ад бацькоў, як вылецяць з гнязда. І адразу ж пачынаюць свой пералёт на месцы зімоўкі.

Першыя свіргулі адлятаюць ад нас ужо ў сярэдзіне ліпеня, перад тым, як ночы зробяцца прахалоднымі. З-за таго, што яны не могуць рабіць прыпынкаў пад час свайго падарожжа ў вырай – як гэта робяць ластаўкі – яны перамяшчаюцца вельмі хутка. Так, адзін малады свіргуль, які выляцеў з гнязда ў Вялікабрытаніі 31 ліпеня, ужо 3 жніўня (праз трое сутак!) быў адзначаны ў Мадрыдзе (Гішпанія).

Большасць свіргулёў да сярэдзіны жніўня ўжо далятае да сваіх месцаў зімоўкі ў Цэнтральнай Афрыцы. Але яны не праводзяць дзевяць месяцаў у тым самым месцы, а пералятаюць з месца на месца па ўсяму рэгіёну ў залежнасці ад колькасці жамяры ў паветры і надвор’я. Свіргулі могуць жыць да 21 году, таму можна сабе падлічыць, што такая птушка пралятае за сваё жыццё больш за мільён кіламетраў!